Όσο περισσότερο τα παιδιά αντιλαμβάνονται τι συμβαίνει στον κόσμο γύρω τους (πόλεμοι, πανδημία, κλιματική κρίση κ.α.), ίσως διαπιστώσετε ότι σας κάνουν ολοένα και περισσότερες ερωτήσεις. Αυτό μπορεί να σας προκαλεί ανησυχία ή νευρικότητα, αφού ως γονιός η πρώτη σας σκέψη είναι να προστατέψετε το παιδί σας από δυσάρεστα γεγονότα. Ωστόσο, αποτελεί και μια εξαιρετική ευκαιρία να μεταδώσετε πληροφορίες και γνώσεις στο παιδί σας, με τρόπο που θα μειώσει το άγχος του και θα του δώσει να καταλάβει ότι είστε πάντα δίπλα του, πρόθυμοι να συζητάτε ό,τι το απασχολεί. Είναι πολύ σημαντικό να φέρεστε στα παιδιά με τρόπο καταδεκτικό και ειλικρινή, να ανταποκρίνεστε σε ό,τι τα προβληματίζει και να τους παρέχετε μια αίσθηση ηρεμίας και ελέγχου σε καταστάσεις αβέβαιες και πιεστικές.
Ξεκινήστε μια συζήτηση για όσα συμβαίνουν στον κόσμο
Βλέποντας βομβαρδισμένες πόλεις και ακούγοντας ειδήσεις για διαρκώς μεγαλύτερους αριθμούς προσφύγων, όλοι μπορούν να ταραχθούν –ακόμη και όσοι δεν έχουν μεγάλη σχέση με την εμπόλεμη περιοχή. Προστατεύσετε τα μικρότερα παιδιά από τις συνταρακτικές εικόνες στα δελτία ειδήσεων και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Ωστόσο, επειδή μπορεί να διαισθανθούν το δικό σας σοκ ή τη θλίψη, μην αποφύγετε να μιλήσετε μαζί τους για αυτό που συμβαίνει. Παρουσιάστε τα γεγονότα με τρόπο σαφή και κατανοητό, αποφεύγοντας τις δυσάρεστες λεπτομέρειες και ξεκινήστε έναν διάλογο, για να δείτε τις σκέψεις του παιδιού σας.
Ακούστε και μιλήστε ανοικτά και ειλικρινά
Επιτρέψτε στο παιδί να μιλήσει ελεύθερα, κάνοντας ανοικτές ερωτήσεις και ανακαλύπτοντας πόσα ήδη γνωρίζει. Όταν κάνει ερωτήσεις, να προσπαθείτε πάντα να απαντάτε με ειλικρίνεια και σαφήνεια. Λάβετε υπόψη τις έννοιες που μπορεί να κατανοήσει, τη συναισθηματική ωριμότητά του και τον τρόπο παρουσίασης των γεγονότων που ενδείκνυται για την ηλικία του. Αποφύγετε τις γενικεύσεις και προετοιμαστείτε να εξηγήσετε ευρύτερα ζητήματα, όπως οι διακρίσεις, οι πολιτικές εντάσεις και οι κοινωνικές αδικίες. Το παιδί αρχίζει να αναπτύσσει την ηθική του σκέψη, άρα η αναφορά σε αυτά τα θέματα θα τού καλλιεργήσει μια πιο διευρυμένη οπτική για τον κόσμο.
Συζήτηση δύσκολων θεμάτων με άλλα παιδιά
Κατά πάσα πιθανότητα, οι έφηβοι ενημερώνονται μέσω κοινωνικών δικτύων και ειδησεογραφικών ιστοτόπων –ίσως και από τις ειδήσεις για τον πόλεμο που κοινοποιούν οι φίλοι τους. Επειδή μάλλον λαμβάνουν τις περισσότερες πληροφορίες ανεξάρτητα από εσάς, ρωτήστε πώς αντιμετωπίζουν όσα συμβαίνουν. Αφιερώστε χρόνο, για να συζητήσετε τι σκέφτονται και να απαντήσετε στις ανησυχίες τους και αποφύγετε να τις παραβλέψετε ή να τις υποτιμήσετε.
Είναι επίσης μια καλή στιγμή να μιλήσετε στα μεγαλύτερα παιδιά για τους κινδύνους των αναληθών ειδήσεων και της παραπληροφόρησης και να τα παροτρύνετε να αναζητούν ειδησεογραφικές πηγές εγνωσμένου κύρους. Επιπλέον, προτείνετε να περνούν λιγότερο χρόνο στο Διαδίκτυο αν βλέπουν ότι τους προκαλεί αναστάτωση και σύγχυση, και υπενθυμίστε τους ότι έχουν τον έλεγχο όσων βλέπουν στη ροή ειδήσεών τους και ότι μπορούν να βάλουν σε σίγαση ή να σταματήσουν να ακολουθούν όσους λογαριασμούς τούς προκαλούν άγχος.
Βοηθήστε τα παιδιά σας να κατανοήσουν πώς μπορούν να δράσουν
Η συζήτηση για ένα δύσκολο θέμα προσφέρει μια ευκαιρία να προάγετε την ενσυναίσθηση και την κατανόηση στα παιδιά. Υπενθυμίστε τους ότι η ανησυχία τους είναι φυσιολογική όταν μαθαίνουν για ανθρώπους που φοβούνται για τη ζωή τους και εγκαταλείπουν τα σπίτια τους. Τονίστε στο παιδί σας ότι βρίσκεται σε ασφαλές μέρος, ώστε να έχει την ευκαιρία να βοηθήσει άλλα, λιγότερο τυχερά παιδιά.
Θα μπορούσατε να προτείνετε να συγκεντρώσουν είδη σπιτιού, για να τα δωρίσουν σε οργανώσεις που προσφέρουν ανθρωπιστική βοήθεια, ή να προσφέρουν χρήματα από τον κουμπαρά τους σε μια φιλανθρωπική οργάνωση που φροντίζει τα παιδιά σε χώρες που πλήττονται από τον πόλεμο. Θα μπορούσατε ακόμη και να συντάξετε μαζί ένα email προς την κυβέρνηση της χώρας σας, εκφράζοντας την ανησυχία σας και ζητώντας να αναλάβει δράση.
Δεν χρειάζεται να έχετε όλες τις απαντήσεις
Αναγνωρίστε ότι η τωρινή κατάσταση είναι αβέβαιη, μα καθησυχάστε τα παιδιά σας, λέγοντας ότι ενημερώνεστε από έγκυρες και αξιόπιστες πηγές και ότι μπορούν να συζητούν μαζί σας ό,τι επιθυμούν. Αν δεν γνωρίζετε πώς να απαντήσετε σε μια ερώτηση, μπορείτε να το παραδεχθείτε. Μερικές χρήσιμες απαντήσεις είναι οι εξής:
- «Πιστεύουμε το Χ, αλλά δεν είμαστε σίγουροι»
- «Δεν γνωρίζουμε, αλλά προσπαθούμε να μάθουμε»
- «Ελπίζουμε να μάθουμε σύντομα»
Αξιοποιήστε τη δεδομένη στιγμή ως ευκαιρία να ανακαλύψετε περισσότερα μαζί και να δείξετε στα παιδιά σας πώς και πού να αναζητούν και να βρίσκουν ακριβείς πληροφορίες στο Διαδίκτυο.
Κλείστε αισιόδοξα
Έχοντας δώσει στα παιδιά σας χώρο να εκφράσουν πώς νιώθουν, καθησυχάστε τα, λέγοντας ότι πολλοί άνθρωποι και οργανισμοί καταβάλλουν μεγάλες προσπάθειες για να τερματιστεί η σύρραξη και να στηρίζουν όσους εξακολουθούν να ζουν σε εμπόλεμη χώρα ή έχουν διαφύγει ως πρόσφυγες σε μία άλλη.
Φροντίστε όλη σας την οικογένεια
Μπορεί μετά από αυτή τη συζήτηση να νιώσετε ως γονιός εξαντλημένος –ιδίως αν συμμερίζεστε τις ανησυχίες του παιδιού. Θυμηθείτε ότι τα παιδιά μπορούν να μάθουν πολλά από τον τρόπο με τον οποίο βλέπουν να αντιδράτε στις ειδήσεις, οπότε προσπαθήστε να διατηρείτε την ψυχραιμία σας.
Εκτός από το να απαντάτε σε ερωτήσεις και να συζητάτε για όσα συμβαίνουν, είναι σημαντικό να περνάτε χρόνο σε ευχάριστες δραστηριότητες. Ξεφύγετε από την αδιάκοπη ροή ειδήσεων –κυρίως τις ώρες πριν από τον βραδινό ύπνο– και βρείτε χρόνο για παιχνίδι, ανάγνωση και φαγητό μαζί με τα παιδιά σας. Ομοίως, η τήρηση μιας ρουτίνας σε περιόδους πίεσης ή αβεβαιότητας μπορεί να προσφέρει στα παιδιά αίσθηση ασφάλειας και σταθερότητας, απομακρύνοντας την ανησυχία και τη σύγχυση.
