Ηλεκτρικά πατίνια: Κανόνες και οδηγίες χρήσης

Ένα δημοφιλές, αλλά αμφιλεγόμενο μέσο μεταφοράς

Η μετακίνηση με ηλεκτρικά πατίνια είναι πλέον ιδιαίτερα διαδεδομένη. Στην Ελλάδα, το 2018 οι πωλήσεις τους εκτοξεύθηκαν σχεδόν από το «μηδέν» στις 4.000 μέχρι το τέλος του έτους. Αυτή η ανοδική πορεία συνεχίστηκε –και συνεχίζεται ακόμη– σε πιο έντονο ρυθμό την αμέσως επόμενη χρονιά, όταν οι πωλήσεις πλησίασαν περίπου τις 20.000. Αν και επίσημη καταγραφή των ηλεκτρικών πατινιών που κυκλοφορούν στη χώρα δεν υπάρχει διότι δεν ταξινομούνται, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η μικροηλεκτροκίνηση έχει μπει για τα καλά στη ζωή των Ελλήνων.

Ωστόσο, τα ηλεκτρικά πατίνια, την ίδια στιγμή που κερδίζουν οπαδούς, φαίνεται ότι ταυτόχρονα αποτελούν και αντικείμενο πολλών αντιπαραθέσεων. Ο λόγος; Ο μεγάλος αριθμός των απρόσεκτων οδηγών που τα χρησιμοποιούν απερίσκεπτα και επικίνδυνα, οδηγώντας σε πεζοδρόμια, κάνοντας ριψοκίνδυνους ελιγμούς ανάμεσα σε πεζούς και οχήματα και παραβιάζοντας τους κόκκινους σηματοδότες. Αυτό συχνά οφείλεται στο γεγονός ότι τα ηλεκτρικά πατίνια δεν συγκαταλέγονται ούτε στα ποδήλατα ούτε στα αυτοκίνητα και οι χρήστες τους δεν είναι πεζοί. Με λίγα λόγια, δεν υπάγονται σε καμία συγκεκριμένη κατηγορία. Εύλογα, λοιπόν, πολλοί αναβάτες αισθάνονται ότι ο νόμος δεν τους αφορά.

Λόγω των πολλών ατυχημάτων που έχουν σημειωθεί, σε δημοψήφισμα που πραγματοποιήθηκε πρόσφατα στη γαλλική πρωτεύουσα, οι Παριζιάνοι έβαλαν «τέλος» στα ηλεκτρικά πατίνια, ενώ το Λονδίνο ήδη από το 2021 απαγόρευσε τη χρήση τους στους σταθμούς του μετρό. Στην ίδια κατεύθυνση με την Ισπανία και άλλα κράτη μέλη της ΕΕ, κινείται και η Ελλάδα, η οποία έχει προχωρήσει σε νέες τροποποιήσεις του ΚΟΚ και του γενικότερου νομοθετικού πλαισίου που αφορά την ορθή χρήση των ΕΠΗΟ, δηλαδή των ελαφρών προσωπικών ηλεκτρικών οχημάτων, στα οποία συγκαταλέγονται και τα ηλεκτρικά πατίνια. Σε αυτό το σημείο θα πρέπει να διευκρινιστεί ότι τα ΕΠΗΟ διακρίνονται ανάλογα με την ταχύτητα κατασκευής τους σε οχήματα που θεωρούνται και κυκλοφορούν ως πεζοί, αν η μέγιστη σχεδιαστική τους ταχύτητα δεν υπερβαίνει τα 6 χλμ./ώρα, και σε οχήματα που θεωρούνται και κυκλοφορούν ως ποδήλατα, με την προϋπόθεση ότι τηρούν τους κανόνες σήμανσης και σηματοδότησης και τις απαιτήσεις των ποδηλάτων, αν η μέγιστη σχεδιαστική ταχύτητά τους υπερβαίνει μεν τα 6 χλμ./ώρα, αλλά δεν υπερβαίνει τα 25 χλμ./ώρα.

Ηλεκτρικά πατίνια: τι προβλέπει η ελληνική νομοθεσία και ο αναθεωρημένος ΚΟΚ

Την άνοιξη του 2021, κατατέθηκε στην ελληνική Βουλή το νομοσχέδιο του Υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών για τα Σχέδια Βιώσιμης Αστικής Κινητικότητας (ΣΒΑΚ) και τη Μικροκινητικότητα. Το νομοσχέδιο περιλαμβάνει ρυθμίσεις για τα ηλεκτρικά πατίνια (e-scooters), τις τροχοσανίδες (skateboards), τα τροχοπέδιλα (rollers) και γενικά τα αυτοεξισορροπούμενα οχήματα (μηχανοκίνητα μονόκυκλα ή δίκυκλα οχήματα διπλής τροχιάς). Ας δούμε, όμως, ενδεικτικά, μερικούς από τους νέους κανόνες για τα ηλεκτρικά πατίνια και τα ΕΠΗΟ εν γένει:

• το ανώτατο επιτρεπόμενο όριο ταχύτητας ορίζεται σε 25 χλμ./ώρα, ενώ απαγορεύεται η κυκλοφορία σε οδούς όπου το ανώτατο επιτρεπόμενο όριο ταχύτητας των αυτοκίνητων οχημάτων υπερβαίνει τα 50 χλμ./ώρα.
• Επιτρέπεται να σταθμεύουν το ένα παράπλευρα με το άλλο σε διπλή σειρά, απαγορεύεται όμως, ενδεικτικά μεταξύ άλλων, η στάθμευσή τους επάνω σε διαβάσεις πεζών ή ποδηλατιστών και σε απόσταση μικρότερη από πέντε (5) μέτρα από αυτές, σε νησίδες ασφαλείας ως και στις διαχωριστικές νησίδες.
• Απαγορεύεται να ρυμουλκούνται από άλλο όχημα, να ρυμουλκούν ή να ωθούν διάφορα αντικείμενα, και συγκεκριμένα να μεταφέρουν αντικείμενα που εμποδίζουν την οδήγηση του οχήματος ή εκθέτουν σε κίνδυνο τους υπόλοιπους χρήστες της οδού.
• Απαγορεύεται η χρήση εν κινήσει κινητού τηλεφώνου, αν δεν είναι τοποθετημένο σε ειδική θέση για ανοικτή ακρόαση, και ακουστικών που έχουν συνδεθεί με φορητά ραδιόφωνα, μαγνητόφωνα και άλλες παρεμφερείς ηχητικές συσκευές. Εξαιρούνται τα ακουστικά ανοικτής ακρόασης φορητών συσκευών ραδιοεπικοινωνίας.
• Οι οδηγοί απαγορεύεται να μεταφέρουν επιβάτες στα οχήματά τους.
• Οι οδηγοί που τα χρησιμοποιούν για την εκτέλεση της εργασίας για τη μεταφορά ή διανομή προϊόντων και αντικειμένων, υποχρεούνται κατά την εκτέλεση της εργασίας τους κατά τη νύκτα να φορούν ανακλαστικό ρουχισμό, όπως γιλέκο ή πανωφόρι, που τους καθιστά ορατούς από όλες τις κατευθύνσεις.
• Για τα πατίνια με σχεδιαστική ταχύτητα έως 6 χλμ./ώρα, οι οδηγοί πρέπει να έχουν συμπληρώσει την ηλικία των δώδεκα (12) ετών, και για τα πατίνια με ταχύτητα σχεδίασης έως 25 χλμ./ώρα, την ηλικία των δεκαέξι (16) ετών. Οι οδηγοί από δώδεκα (12) ετών και άνω υποχρεούνται να φέρουν, όταν οδηγούν, οποιοδήποτε νόμιμο έγγραφο ταυτοποίησης προσώπου. Οι οδηγοί των ποδηλάτων που δεν έχουν συμπληρώσει την ηλικία των δώδεκα (12) ετών και κινούνται σε οδικό δίκτυο που προορίζεται για την κυκλοφορία μηχανοκίνητων οχημάτων, πρέπει να συνοδεύονται από άτομα που έχουν συμπληρώσει την ηλικία των δεκαέξι (16) ετών.
• Οι οδηγοί πατινιών με ταχύτητα έως 25 χλμ./ώρα συστήνεται να φορούν εγκεκριμένου τύπου προστατευτικό κράνος, κανονικά δεμένο.
• Οι οδηγοί, εφόσον το όχημά τους δεν διαθέτει δείκτες κατεύθυνσης, πριν την αλλαγή κατεύθυνσης, δίνουν με το χέρι τους την κατάλληλη προειδοποίηση.
• Σε όσες περιπτώσεις, σύμφωνα με το παρόν, επιτρέπεται η κυκλοφορία σε χώρους που κυκλοφορούν πεζοί, οι οδηγοί κινούνται με ταχύτητα ανάλογη με τους πεζούς, χωρίς να τους παρενοχλούν και παραχωρώντας τους προτεραιότητα.
• Τα πατίνια (και τα υπόλοιπα οχήματα της κατηγορίας ΕΠΗΟ) επιβάλλεται να είναι εφοδιασμένα με ένα εύχρηστο και αποτελεσματικό σύστημα τροχοπέδησης, ένα (1) λευκό ή κίτρινο φως μπροστά και ένα (1) ερυθρό φως και αντανακλαστικό στοιχείο πίσω, ως και με έναν (1) τουλάχιστον αντανακλαστήρα σε κάθε πλευρά και με συσκευή ηχητικής προειδοποίησης.

Όποιος οδηγεί και θέτει σε κυκλοφορία ΕΠΗΟ, συμπεριλαμβανομένων των ηλεκτρικών πατινιών, τιμωρείται με διοικητικό πρόστιμο. Τα διοικητικά πρόστιμα ξεκινούν από τα 40 ευρώ και μπορεί να φτάσουν έως τα 300 ευρώ. Επιπλέον, σε περίπτωση παραβίασης της απαγόρευσης χρήσης κινητού τηλεφώνου και ακουστικών, όπως περιγράφεται πιο πάνω, ο παραβάτης τιμωρείται με διοικητικό πρόστιμο 150 ευρώ και αφαίρεση επιτόπου της άδειας ικανότητας οδηγού για 30 ημέρες.

Οδηγίες για υπεύθυνη οδήγηση

Είτε χρησιμοποιείτε το δικό σας e-scooter, είτε το έχετε νοικιάσει, μπορείτε να ακολουθήσετε τις παρακάτω συμβουλές, για να είστε εσείς και οι γύρω σας ασφαλείς. 

• Φορέστε ένα προστατευτικό κράνος και ανακλαστικό ρουχισμό (π.χ. γιλέκο υψηλής ορατότητας), για να είστε εύκολα ορατοί, ειδικά τη νύχτα.
• Όταν νοικιάζετε ένα πατίνι, βεβαιωθείτε ότι βρίσκεται σε καλή λειτουργική κατάσταση. Ελέγξτε τα φρένα, τις ρόδες, το τιμόνι κ.α.
• Οδηγείτε προσεκτικά και με σεβασμό προς τους υπόλοιπους χρήστες της οδού.
• Αν υπάρχει ή δημιουργείται εμπόδιο ή κίνδυνος για την κυκλοφορία των πεζών, θα πρέπει να κατεβαίνετε από το πατίνι και να το οδηγείτε βαδίζοντας.
• Αποφύγετε την οδήγηση όταν βρέχει, επειδή το ηλεκτρικό πατίνι μπορεί να γλιστρήσει. Προτιμήστε τις ασφαλτοστρωμένες επιφάνειες αντί των πλακόστρωτων και των δρόμων με χαλίκι.
• Να θυμάστε ότι οι πεζοί έχουν πάντα προτεραιότητα.
• Μην χρησιμοποιείτε ποτέ το τηλέφωνό σας, ενώ οδηγείτε. Είναι και παράνομο, σύμφωνα με τον ΚΟΚ, και ιδιαίτερα επικίνδυνο.
• Σταθμεύστε κατάλληλα το πατίνι σας, για να μην εμποδίζετε την πρόσβαση στο πεζοδρόμιο.

Για την ώρα, η έκδοση άδειας κυκλοφορίας αποτελεί υποχρέωση του κατασκευαστή. Συγκεκριμένα, τα ηλεκτρικά πατίνια που αγοράζονται μέχρι και τα τέλη του 2023 θα μπορούν να κυκλοφορούν χωρίς άδεια έως και το τέλος του 2026. Τέλος, η άδεια κυκλοφορίας αναμένεται να φέρει μαζί της και την υποχρεωτική ασφάλιση. Ήδη η Μαδρίτη και η Βαρκελώνη υποχρεώνουν τους χρήστες ηλεκτρικών πατινιών να έχουν ασφάλεια αστικής ευθύνης. Ακόμη κι αν η ασφάλιση δεν είναι ακόμη υποχρεωτική, θα μπορούσατε να εξετάσετε το ενδεχόμενο ασφάλισης του οχήματός σας κατά κλοπής.

Σεβαστείτε τον ΚΟΚ, ακολουθήστε αυτές τις οδηγίες και ετοιμαστείτε να απολαύσετε με ασφάλεια τις βόλτες με το ηλεκτρικό σας πατίνι!