Το οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου είναι από τις πιο κοινές αιτίες θανάτου στην Ελλάδα. Παρότι συνήθως εμφανίζεται σε μεγαλύτερες ηλικίες, μπορεί να πλήξει άτομα νέα και υγιή. Η έκβαση του εμφράγματος του μυοκαρδίου εξαρτάται κυρίως από τις φροντίδες που θα παρασχεθούν αμέσως μετά το συμβάν. Είναι, λοιπόν, σημαντικό να μάθετε να αναγνωρίζετε τα συμπτώματα του εμφράγματος και τις απαραίτητες πρώτες βοήθειες.
Συμπτώματα εμφράγματος: Τα σημάδια που δεν πρέπει να αγνοήσετε
Τα κλασικά συμπτώματα εμφράγματος του μυοκαρδίου, τα οποία εμφανίζονται ξαφνικά και πρέπει να ληφθούν πολύ σοβαρά, είναι τα εξής:
- έντονος πόνος σαν μαχαιριά στο στέρνο, ο οποίος μπορεί να εξαπλωθεί στον λαιμό, στα μπράτσα και ανάμεσα στις ωμοπλάτες,
- πόνος στο στήθος ο οποίος είτε ξεκινά στη διάρκεια σωματικής δραστηριότητας και δεν υποχωρεί κατά την ανάπαυση είτε ξεκινά κατά την ανάπαυση και επιμένει,
- δυσκολία στην αναπνοή λόγω του πόνου,
- ναυτία και εμετός,
- επιδερμίδα χλωμή και ιδρωμένη.
Ένα άτομο που παθαίνει έμφραγμα του μυοκαρδίου νιώθει φοβισμένο και ανήσυχο εξαιτίας του ξαφνικού πόνου, ενώ η επιδερμίδα του είναι χλωμή, ιδρωμένη και κρύα.
Έμφραγμα σημαίνει ότι διακόπτεται η παροχή αίματος προς την καρδιά, προκαλώντας έλλειψη οξυγόνου (υποξία) και νέκρωση των ιστών. Η σοβαρότητα εξαρτάται από το αν η ροή του αίματος απλώς μειώθηκε ή διακόπηκε πλήρως, από το μέγεθος της περιοχής που επηρεάστηκε και άλλους παράγοντες. Η πλήρης φραγή (έμφραξη) βλάπτει πολύ γρήγορα τα κύτταρα του καρδιακού μυός, επιφέροντας μη αναστρέψιμη νέκρωση.
Ενίοτε, τα συμπτώματα του εμφράγματος του μυοκαρδίου περνούν απαρατήρητα
Περίπου 20% όσων παθαίνουν έμφραγμα δεν νιώθουν πόνο, ώστε είναι πιθανό να μην αντιληφθούν τι συνέβη και να το ανακαλύψουν εβδομάδες ή μήνες αργότερα. Σημάδια ενός «σιωπηρού» εμφράγματος είναι μεταξύ άλλων τα εξής:
- κόπωση,
- λαχάνιασμα χωρίς σωματική δραστηριότητα,
- ενόχληση στο στήθος,
- πόνος στον λαιμό ή ανάμεσα στις ωμοπλάτες,
- ζάλη,
- χαρακτηριστικά σημάδια σε ένα ηλεκτροκαρδιογράφημα, τα οποία οδηγούν σε διάγνωση εμφράγματος.
Ορισμένοι συγχέουν αυτά τα σημάδια με συμπτώματα κόπωσης ή γενικής αδιαθεσίας και θεωρούν ότι θα υποχωρήσουν μόλις ξεκουραστούν.
Ποια συμπτώματα εμφράγματος πρέπει να προσέξετε στους άλλους
Επειδή η γρήγορη αντιμετώπιση ενός εμφράγματος του μυοκαρδίου είναι το παν, είναι πολύ σημαντικό να αναγνωρίζετε τα σημάδια του εμφράγματος στους άλλους, ώστε να μπορέσετε αν χρειαστεί να ενεργήσετε χωρίς καθυστέρηση. Τα σημάδια που πρέπει να εντοπίσετε είναι τα παρακάτω:
- Πόνος ή ενόχληση στο στήθος: συμπιεστικός πόνος ή αίσθηση πίεσης στο στήθος που διαρκεί περισσότερο από λίγα λεπτά ή επανεμφανίζεται.
- Λαχάνιασμα: δυσκολία στην αναπνοή, ιδίως μαζί με πόνο στο στήθος.
- Ξαφνική ναυτία ή εφίδρωση: ωχρότητα επιδερμίδας, ναυτία ή κρύος ιδρώτας.
- Σύγχυση ή αδυναμία: ξαφνική απώλεια δύναμης ή σύγχυση.
Αντιμετώπιση εμφράγματος: Ο ρόλος των πρώτων βοηθειών
Η ταχύτητα αντιμετώπισης είναι κρίσιμη για την επιβίωση μετά από έμφραγμα του μυοκαρδίου. Στην Ελλάδα, υπολογίζεται ότι συμβαίνουν περίπου 15.000 εμφράγματα ανά έτος, πολλά από τα οποία οδηγούν σε θάνατο διότι δεν παρέχονται έγκαιρα οι πρώτες βοήθειες. Μόλις αναγνωριστεί ένα καρδιακό επεισόδιο, πρέπει να γίνει βασική ανάνηψη αμέσως, εκτελώντας θωρακικές συμπιέσεις και τεχνητή αναπνοή.
- Αν ένας άνθρωπος παρουσιάσει τα σημάδια που αναφέραμε πιο πάνω ή καταρρεύσει και δεν δείχνει σημεία ζωής, εκτελέστε αμέσως καρδιοπνευμονική αναζωογόνηση (ΚΑΡ.Π.Α.) και τηλεφωνήστε στο 166 ή στο 112 για βοήθεια. Βάλτε τη συνομιλία σε ανοιχτή ακρόαση, ώστε να συνεχίσετε να εκτελείτε θωρακικές συμπιέσεις όσο περιγράφετε τι ακριβώς παρατηρείτε. Απαντήστε σε όσες ερωτήσεις σάς κάνουν και ακολουθήστε τις οδηγίες τους.
- Το τηλεφωνικό κέντρο θα σας κατατοπίσει για την παροχή πρώτων βοηθειών και θα στείλει ασθενοφόρο. Επίσης, θα σας πει πού βρίσκεται ο πλησιέστερος απινιδωτής, πληροφορία κρίσιμη για την αντιμετώπιση της κατάστασης.
- Ξεκινήστε την ΚΑΡ.Π.Α. με τριάντα θωρακικές συμπιέσεις σε ταχύτητα 100 ανά λεπτό (στο τέμπο του τραγουδιού «Stayin’ Alive» των Bee Gees) και μετά δύο εμφυσήσεις τεχνητής αναπνοής. Συνεχίστε να εκτελείτε τριάντα συμπιέσεις συν δύο εμφυσήσεις ώσπου να φτάσουν οι διασώστες ή να αρχίσει το άτομο να αναπνέει από μόνο του. Αν διστάζετε να εκτελέσετε τεχνητή αναπνοή, συνεχίστε τις θωρακικές συμπιέσεις χωρίς διακοπή.
Το κυριότερο είναι να διατηρήσετε την ψυχραιμία σας και να επιχειρήσετε να παράσχετε πρώτες βοήθειες, ακόμη και αν δεν έχετε παρακολουθήσει σχετικά μαθήματα. Στις περισσότερες περιπτώσεις, οι τραυματισμοί που προκαλούνται από τις θωρακικές συμπιέσεις δεν επιδεινώνουν την κατάσταση του ατόμου. Θυμηθείτε: σώζετε μια ζωή. Ο απινιδωτής, όπως ήδη γράψαμε, αποτελεί σπουδαίο βοήθημα.
👉 Διαβάστε κι αυτό: Τι είναι ο σπασμός στεφανιαίας αρτηρίας;
Πώς χρησιμοποιείται ο απινιδωτής;
Η εκτέλεση σωστών και αποτελεσματικών εξωτερικών καρδιακών μαλάξεων θέλει δύναμη. Γι’ αυτό, τα αδύναμα άτομα δεν μπορούν να τις εκτελέσουν επιτυχώς. Σε αυτήν την περίπτωση, ένας αυτόματος εξωτερικός απινιδωτής (διεθνές ακρωνύμιο: AED) μπορεί να εξασφαλίσει την κατάλληλη αντιμετώπιση.
Τα τελευταία χρόνια, έχουν εγκατασταθεί φορητοί απινιδωτές σε διάφορα σημεία των πόλεων της Ελλάδας, οι οποίοι μπορεί να σώσουν ζωές ακόμη και χωρίς εξειδικευμένες γνώσεις, βελτιώνοντας κατά πολύ την πιθανότητα επιβίωσης όσων παθαίνουν οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου.
Τι είναι ο απινιδωτής;
Ο απινιδωτής είναι μια φορητή συσκευή η οποία παρακολουθεί την καρδιακή λειτουργία και διαβιβάζει ηλεκτρικό ρεύμα στην καρδιά που έχει υποστεί έμφραγμα (απινίδωση = ηλεκτροσόκ), ώστε να ξαναρχίσει να χτυπά. Μπορεί να τον χρησιμοποιήσει οποιοσδήποτε, ακόμη και χωρίς γνώσεις πρώτων βοηθειών, καθώς προσφέρει σαφείς οδηγίες για την τοποθέτηση των ηλεκτροδίων και τον χειρισμό κατά την αναγνώριση του καρδιακού ρυθμού του θύματος.
Βήματα χρήσης απινιδωτή
Αφού φέρετε στο θύμα τον απινιδωτή, ανοίξτε το κάλυμμα και ακολουθήστε τις οδηγίες που παρέχονται με τη μορφή εικόνων και ομιλίας.
- Τραβήξτε τα δύο ηλεκτρόδια και τοποθετήστε τα στο θύμα.
- Αν ο απινιδωτής εντοπίσει ότι η καρδιά δεν χτυπά και χρειάζεται απινίδωση, θα σας ειδοποιήσει να την εκτελέσετε πατώντας το σχετικό κουμπί.
Είναι σημαντικό να ακολουθήσετε τις οδηγίες της συσκευής και να ανανήψετε το θύμα με καρδιακές μαλάξεις και τεχνητή αναπνοή.
Μόλις το θύμα αρχίσει να αναπνέει ξανά, βάλτε το στη θέση ανάνηψης, χωρίς να αφαιρέσετε τα ηλεκτρόδια. Ο απινιδωτής θα συνεχίσει να παρακολουθεί τον καρδιακό ρυθμό ώσπου να φτάσει ασθενοφόρο. Επίσης, η συσκευή διαθέτει ασφάλεια η οποία αποτρέπει την αχρείαστη διοχέτευση ρεύματος, ώστε να μην προκληθεί βλάβη στο θύμα.
Αν το άτομο έχει τις αισθήσεις του, προσπαθήστε να το ηρεμήσετε και ζητήστε του να ανασαίνει αργά και σταθερά. Διαβεβαιώστε ότι καταφτάνει βοήθεια. Αν έχει συγκεντρωθεί κόσμος γύρω σας, ζητήστε να ανοίξουν διάδρομο για τους διασώστες. Μόλις φτάσουν, αφήστε τους να αναλάβουν τον έλεγχο και να παράσχουν τις προβλεπόμενες φροντίδες.
👉 Διαβάστε κι αυτό: Διατροφή για γερή καρδιά
Αιτίες εμφράγματος
Το έμφραγμα συνήθως προκαλείται από μειωμένη ροή αίματος προς την καρδιά, συνήθως εξαιτίας στεφανιαίας νόσου. Σε αυτήν τη νόσο, το λίπος σχηματίζει πλάκα στις αρτηρίες οι οποίες τροφοδοτούν με αίμα την καρδιά, ώστε τις στενεύει ή τις φράσσει. Αν η εν λόγω πλάκα διαρραγεί, μπορεί να προκαλέσει θρόμβο ο οποίος θα φράξει πλήρως τη ροή του αίματος σε ένα τμήμα της καρδιάς, επιφέροντας καρδιακό επεισόδιο.
Εκτός από τη στεφανιαία νόσο, άλλοι παράγοντες κινδύνου είναι οι εξής:
- υψηλή αρτηριακή πίεση,
- υψηλή χοληστερίνη,
- κάπνισμα,
- παχυσαρκία,
- μη ισορροπημένη δίαιτα,
- έλλειψη σωματικής δραστηριότητας.
Άλλοι παράγοντες, μεταξύ των οποίων ο διαβήτης, το στρες και η χρήση ναρκωτικών ουσιών όπως κοκαΐνη, μπορεί να προκαλέσουν ξαφνική στένωση των καρδιακών αρτηριών.
Για την πρόληψη του εμφράγματος και την καλή κατάσταση της καρδιάς, είναι απαραίτητο να γνωρίζουμε και να διαχειριζόμαστε αυτούς τους παράγοντες κινδύνου.
Παρότι έχουν ελεγχθεί από ειδικούς, οι πληροφορίες για τους απινιδωτές, τις πρώτες βοήθειες και την ανάνηψη έχουν αποκλειστικά πληροφοριακό χαρακτήρα. Για να μάθετε την κατάλληλη αντιμετώπιση και υποστήριξη ατόμων που παθαίνουν έμφραγμα, προτείνουμε να παρακολουθήσετε σεμινάριο με θέμα τις πρώτες βοήθειες και τη χρήση απινιδωτή.
Η ιστορία του Πέτρου*: Οι πρώτες ενδείξεις
Ο Πέτρος είχε για πολλά χρόνια μια θέση εργασίας με πολλές ευθύνες και το στρες ως μόνιμο συνοδοιπόρο. Έχοντας συνηθίσει στην εξάντληση και στις άλλες επιπτώσεις της εργασίας και της ζωής σε γρήγορους ρυθμούς, για πολύ καιρό απέδιδε στο στρες τον πόνο που ένιωθε στο στήθος. Ο πόνος, ο οποίος εμφανιζόταν και κατά την ξεκούραση και κατά τη σωματική καταπόνηση, συνήθως υποχωρούσε από μόνος του ύστερα από μερικά λεπτά. Συνεπώς, δεν του έδινε μεγάλη σημασία, θεωρώντας τον ως φυσιολογικό κομμάτι της ζωής του.
Μια μέρα, ξύπνησε με πόνο στο στήθος ο οποίος ήταν πιο έντονος από όσο συνήθως και δεν υποχωρούσε. Έτσι, η γυναίκα του τον πήγε στο κέντρο υγείας. Αφού έλαβε τις πρώτες βοήθειες και φάρμακα, διακομίστηκε χωρίς καθυστέρηση στο νοσοκομείο. Εκεί, διαγνώστηκε με οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου και νοσηλεύτηκε για 10 ημέρες.
Η ζωή μετά το έμφραγμα
Αφού επέστρεψε σπίτι του, ο Πέτρος άρχισε να επισκέπτεται τακτικά τον παθολόγο και τον καρδιολόγο για τσεκάπ. Επίσης, παρακολούθησε πρόγραμμα ανάπαυσης και αποκατάστασης σε εξειδικευμένο κέντρο.
Όλη αυτή η εμπειρία τον ταρακούνησε. Έκτοτε, ο Πέτρος δίνει πολύ μεγαλύτερη προσοχή στα σημάδια του σώματός του και έχει κάνει ριζικές αλλαγές στην καθημερινότητά του.
Η ιστορία του Κώστα*: Τυχερός μέσα στην ατυχία του
Ο Κώστας είχε μια πολύ συνηθισμένη ζωή. Δεν είχε βλαβερές συνήθειες, πήγαινε στα μαγαζιά και στην πόλη με το ποδήλατο και φρόντιζε να διατηρείται σε καλή φυσική κατάσταση. Οδηγούσε το ποδήλατό του σχεδόν καθημερινά. Από την άνοιξη μέχρι τον χειμώνα, η ποδηλασία στην πόλη τού παρείχε την απαραίτητη δόση αναψυχής και χαλάρωσης. Επίσης, οι σχετικά απαιτητικοί λόφοι της περιοχής εξασφάλιζαν αρκετή άσκηση για την καρδιά και δεν την άφηναν να «τεμπελιάζει».
Μια μέρα, όμως, καθώς πήγαινε στην πόλη με το ποδήλατο, όπως τόσες άλλες φορές, η καρδιά του τον πρόδωσε. Χωρίς προειδοποίηση, έχασε τις αισθήσεις του και έπεσε. Ευτυχώς, δεν τραυματίστηκε σοβαρά από την πτώση, εν μέρει χάρη στο κράνος.
Ευτυχής σύμπτωση: διασώστες σε μικρή απόσταση
Σύντομα, οι περαστικοί έσπευσαν να τον βοηθήσουν καθώς κειτόταν αναίσθητος στη μέση του ποδηλατόδρομου. Επειδή δεν έδειχνε σημεία ζωής, τηλεφώνησαν στο 112, μην ξέροντας τι άλλο να κάνουν. Ο τηλεφωνητής κάλεσε ασθενοφόρο και τους ενημέρωσε ότι οι περιγραφές τους παρέπεμπαν σε έμφραγμα. Εκείνη τη στιγμή, κάποιος είδε ένα ασθενοφόρο με δύο διασώστες που έτυχε να βρίσκονται κοντά, οι οποίοι ανταποκρίθηκαν αμέσως και ξεκίνησαν ΚΑΡ.Π.Α. Κατάφεραν να σταθεροποιήσουν την κατάσταση του Κώστα και να τον μεταφέρουν στο νοσοκομείο.
Αίσιο τέλος
Στο νοσοκομείο, ο Κώστας υποβλήθηκε σε υπερηχογράφημα καρδιάς και διαγνώστηκε με έμφραγμα του μυοκαρδίου. Ο γιατρός διέταξε 14 ημέρες αποκατάστασης σε εξειδικευμένο κέντρο, διατηρώντας τον υπό διαρκή επίβλεψη με τακτικά τσεκάπ.
*Και οι δύο ιστορίες είναι αληθινές, απλώς έχουν αλλαχθεί μερικές λεπτομέρειες (όπως ονόματα και τοποθεσίες) για προστασία των προσωπικών δεδομένων.
Συχνές ερωτήσεις
Πόση ώρα διαρκεί το έμφραγμα;
Τις περισσότερες φορές, το έμφραγμα είναι μια διαδικασία που εξελίσσεται μέσα σε 4 με 6 ώρες.
Τι να κάνω αν πάθω έμφραγμα;
Αν νιώσετε συμπτώματα εμφράγματος, πρέπει να ενημερώσετε τον γιατρό σας και ένα οικείο πρόσωπο και να μεταβείτε στο πλησιέστερο κέντρο υγείας ή νοσοκομείο το συντομότερο δυνατόν –ιδανικά χωρίς να οδηγείτε εσείς.
Τι κίνδυνοι υπάρχουν μετά το έμφραγμα;
Η αποκατάσταση μετά το έμφραγμα συνήθως διαρκεί 6 με 8 εβδομάδες. Σε αυτό το διάστημα, καλό θα ήταν να αποφύγετε την έντονη σωματική καταπόνηση και τις μεγάλες συγκινήσεις, τα οποία θα μπορούσαν να πλήξουν την ευαίσθητη καρδιά.
Υπάρχει κάποια θεραπεία για ελαφρύ έμφραγμα;
Η συνήθης αντιμετώπιση του εμφράγματος γίνεται με αγγειοπλαστική και φαρμακευτική αγωγή. Η δραστική ουσία οξική γλατιραμέρη, η οποία χορηγείται σε όσους πάσχουν από σκλήρυνση κατά πλάκας, φαίνεται ότι μπορεί να μειώσει τη βλάβη της καρδιάς μετά το έμφραγμα και να συμβάλει στην αποκτάσταση της καλής λειτουργίας της.
Φαίνεται στο καρδιογράφημα το έμφραγμα;
Σύμφωνα με μελέτες, το ηλεκτροκαρδιογράφημα μπορεί να καταγράψει ανωμαλίες στη λειτουργία της καρδιάς οι οποίες παραπέμπουν σε μικρότερη ή μεγαλύτερη πιθανότητα εμφράγματος.
Ποιο χέρι μουδιάζει στο έμφραγμα;
Τις περισσότερες φορές, πριν από το έμφραγμα μουδιάζει το αριστερό χέρι. Υπάρχουν, όμως, περιπτώσεις στις οποίες μουδιάζει το δεξί χέρι ή παρουσιάζεται μούδιασμα και στα δύο χέρια.
Tι πρέπει να προσέξω στην διατροφή μου;
Η κατάλληλη διατροφή για την πρόληψη των καρδιαγγειακών νοσημάτων και του εμφράγματος είναι πτωχή σε λιπαρά και πλούσια σε φυτικές ίνες και αντιοξειδωτικές ουσίες. Κατά κανόνα, αυξάνοντας τα φρέσκα φρούτα και λαχανικά και μειώνοντας τις ζωικές τροφές και τα υπερεπεξεργασμένα τρόφιμα, μπορείτε να ωφελήσετε τη λειτουργία της καρδιάς, πάντα σε συνδυασμό με την τακτική σωματική άσκηση.
Υγεία
Αυτοκίνητο
Σπίτι
Αποταμίευση
Ταξίδι
Επιχείρηση