Η μουσική έχει χρησιμοποιηθεί ως μέσο επικοινωνίας και έκφρασης συναισθημάτων από πολλούς ανθρώπους, ανεξάρτητα από τη σωματική ή ψυχική τους κατάσταση. Ο τρόπος που ως άνθρωποι αντιδρούμε στη μουσική έχει μελετηθεί ιδιαίτερα. Σύμφωνα με τους επιστήμονες, η μουσική μπορεί να ενεργοποιήσει όλες τις περιοχές του εγκεφάλου ταυτόχρονα και να ωφελήσει την υγεία μας ακόμα και για θεραπευτικούς σκοπούς μέσω της μουσικοθεραπείας. Αποτελεί μία ασφαλής εναλλακτική για να την έκφραση της συναισθηματικής μας κατάστασης, της τόνωσης της αυτοπεποίθησης και της επικοινωνίας.
Τι είναι η μουσικοθεραπεία;
Η μουσικοθεραπεία είναι μία θεραπευτική μέθοδος κατά την οποία η μουσική χρησιμοποιείται ως μέσο επικοινωνίας, έκφρασης και δημιουργικότητας σε διάφορους ανθρώπους όπου μπορεί να έχουν περιορισμένες δυνατότητες λεκτικής επικοινωνίας αλλά και σε άλλους που αναζητούν ή χρειάζονται εναλλακτικές διεξόδους έκφρασης. Ως αποτέλεσμα προάγει την επικοινωνία και διευκολύνει την αλληλεπίδραση μεταξύ των ανθρώπων. Χάρη στις τεχνικές της, οι ειδικοί μπορούν να βελτιώσουν την ποιότητα ζωής ορισμένων ασθενών, καθώς έχει παρατηρηθεί ότι μπορεί να επιφέρει σαφή βελτίωση στη σωματική και ψυχική τους υγεία.
Τα οφέλης της μουσικής για το σώμα
Επειδή η μουσική είναι ένα μέσο έκφρασης και μη λεκτικής επικοινωνίας, έχει πολύ θετική συναισθηματική επίδραση. Τα οφέλη της μουσικής περιλαμβάνουν την ανακούφιση από τον πόνο και τη μείωση του άγχους και του στρες. Χάρη στην ικανότητά της να χαλαρώνει τους ακροατές, η μουσική μπορεί να συνδυαστεί με ασκήσεις αναπνοής και να βελτιώσει την ποιότητα ζωής ασθενών με χρόνιες παθήσεις.
Τα οφέλης της μουσικής για τη ψυχή
Ορισμένοι ειδικοί αξιοποιούν τη μουσικοθεραπεία για να αλλάξουν τη διάθεση των ασθενών. Δυστυχώς, κάποια παιδιά και νεαρά άτομα αναγκάζονται να περνούν μεγάλα διαστήματα στο νοσοκομείο. Χάρη στην ευεργετική επίδραση της μουσικής, αυτοί οι ασθενείς μπορούν να ξεφεύγουν από την πραγματικότητα και να «ταξιδεύουν». Σε συνδυασμό με άλλες θεραπείες, η μουσικοθεραπεία μπορεί επίσης να καταπολεμήσει το αίσθημα λύπης ή την κατάθλιψη. Σε γνωσιακό επίπεδο, μπορεί να βοηθήσει το άτομο να παραμείνει συγκεντρωμένο.
Η μουσικοθεραπεία λειτουργεί με τρεις βασικές παραλλαγές:
Μουσικοθεραπεία μέσω αυτοσχεδιασμού:
Οι ασθενείς μπορούν να δημιουργήσουν τη δική τους μουσική ελεύθερα, εντός ορισμένων ορίων. Με αυτόν τον τρόπο, ενθαρρύνονται η δημιουργικότητα και η έκφρασή τους. O θεραπευτής προσπαθεί να ερμηνεύσει την μουσική την οποία δημιουργείται αποκωδικοποιώντας την ένταση, το ρυθμό και άλλα χαρακτηριστικά της παραγόμενης μουσικής, να στηρίξει συναισθηματικά τον ασθενή, να του δείξει ότι όλα τα συναισθήματα είναι αποδεκτά και να τον βοηθήσει να τα εκφράσει, ίσως και λεκτικά.
Δραστηριότητες για παιδιά: Ζητήστε τους να επινοήσουν ένα τραγούδι με διάφορες διαθέσεις. Αρχικά, ζητήστε κάτι χαρούμενο, με ήρεμο ρυθμό. Στη συνέχεια, προτείνετε να αλλάξουν τον ρυθμό σε πιο αργό ή πιο γρήγορο. Τα παιδιά μπορούν να τραγουδούν ή να παίζουν όργανα. Συζητήστε για αυτό που τα εκφράζει περισσότερο και πώς αισθάνονται για αυτό.
Δραστηριότητες για ενηλίκους: Ζητήστε τους να παίξουν όργανα με ρυθμό που τους θυμίζει τη θάλασσα. Κατόπιν, μπορείτε να αυτοσχεδιάσετε με θέμα τον ήχο της βροχής: μια ελαφριά ψιχάλα στην αρχή, που σταδιακά μετατρέπεται σε καταιγίδα. Αλλάξτε τον ρυθμό όσο προχωρά το τραγούδι.
Μουσικοθεραπεία μέσω ερμηνείας
Τραγουδήστε ή παίξτε ένα υπαρκτό κομμάτι μουσικής. Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε παρτιτούρα (κανονική ή απλοποιημένη) ή να παίξετε από μνήμης. Με αυτόν τον τρόπο, ενεργοποιούνται η μνήμη και η συγκέντρωση.
Δραστηριότητες για παιδιά: Δοκιμάστε το «παιχνίδι των τραγουδιών». Γράψτε τίτλους γνωστών τραγουδιών σε χαρτάκια και τοποθετήστε τα σε ένα σακουλάκι. Τα παιδιά επιλέγουν ένα τραγούδι κάθε φορά και το ερμηνεύουν. Επειδή είναι εύκολο να θυμηθούν ένα τραγούδι μπορείτε να αναζητήσετε τραγούδια στο πλαίσιο της μάθησης – σκεφτείτε ότι και η αλφάβητος μαθαίνεται μέσα από μία μελωδία. Αντίστοιχα υπάρχουν τραγούδια για τα μέρη του σώματος, τα χρώματα κ.α. Η δομή των τραγουδιών κάνουν πιο εύκολη την απομνημόνευσή του περιεχομένου.
Δραστηριότητες για ενηλίκους: Ζητήστε τους να τραγουδήσουν δυνατά ή ψιθυριστά το τραγούδι του καλλιτέχνη ή του συγκροτήματος που τους λέτε. Δοκιμάστε τις γνώσεις τους με διάφορα παλιά και νέα κομμάτια!
Μουσικοθεραπεία μέσω ακρόασης
Εδώ, οι συμμετέχοντες ακούν ηχογραφημένη ή ζωντανή μουσική.
Δραστηριότητες για παιδιά: Παίξτε ένα τραγούδι και ζητήστε τους να κάνουν κινήσεις που βασίζονται στα λόγια του τραγουδιού. Σκοπός είναι να δώσουν προσοχή στον ρυθμό και στη μελωδία, για να ενεργοποιήσουν τις κινητικές τους δεξιότητες.
Δραστηριότητες για ενηλίκους: Δοκιμάστε να παίξετε «μουσικό μπίνγκο». Αυτή η δραστηριότητα είναι λίγο πιο σύνθετη, αλλά είναι πολύ διασκεδαστική και αποτελεσματική. Γράψτε διάφορους τίτλους τραγουδιών σε κάρτες ή χαρτιά και παίξτε τα τραγούδια ένα-ένα, ζητώντας από τους συμμετέχοντες να τα σημειώνουν στις κάρτες τους. Αυτό το παιχνίδι είναι ιδανικό για την ακρόαση μουσικής σε ομάδα.
