Η μουσική αποτελεί ένα από τα λίγα πράγματα που μπορεί να βελτιώσει τη διάθεσή μας όταν δεν νιώθουμε καλά. Το άκουσμα του αγαπημένου μας τραγουδιού, συχνά, είναι αρκετό για να μας φτιάξει το κέφι, στο τέλος μιας δύσκολης ημέρας. Η μουσική μπορεί να μας βοηθήσει προσωρινά να ξεφύγουμε από όσα μας προκαλούν στρες, ξυπνώντας μέσα μας διάφορες αισθήσεις, όπως χαλάρωση, ευφορία κ.α. Οι επιστήμονες έχουν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι η μουσική μπορεί να ενεργοποιήσει περιοχές του εγκεφάλου, προσφέροντας διάφορα οφέλη για την υγεία, όπως η καταπολέμηση του άγχους και της κατάθλιψης. Μάλιστα, ειδικοί υποστηρίζουν ότι η μουσική μπορεί να βοηθήσει τους ασθενείς τόσο κατά τη διάρκεια μιας επέμβασης όσο και στην ανάρρωση. Τι είναι όμως πραγματικά η μουσικοθεραπεία και με ποιο τρόπο μπορεί να βελτιώσει την ευεξία παιδιών και ενηλίκων;
Τι είναι η μουσικοθεραπεία
Η μουσικοθεραπεία είναι ένα επιστημονικό πεδίο και επάγγελμα υγείας στο οποίο η μουσική χρησιμοποιείται στο πλαίσιο μιας θεραπευτικής σχέσης με στόχους που αφορούν τις σωματικές, συναισθηματικές, γνωστικές και κοινωνικές ανάγκες των ατόμων. Περιλαμβάνει την κλινική και ερευνητικά τεκμηριωμένη χρήση μουσικών παρεμβάσεων για την επίτευξη εξατομικευμένων ή και ομαδικών στόχων από εξειδικευμένο θεραπευτή ο οποίος έχει ολοκληρώσει ένα εγκεκριμένο πρόγραμμα σπουδών μουσικοθεραπείας. Για την υλοποίησή της χρησιμοποιούνται ηχητικά στοιχεία, όπως ήχοι, μελωδίες ή ρυθμοί, ενώ οι τεχνικές που εφαρμόζονται βελτιώνουν τη μαθησιακή διαδικασία, προάγουν την επικοινωνία και ευνοούν τη διαπροσωπική αλληλεπίδραση. Μέσω αυτών, οι ειδικοί έχουν ως στόχο τη βελτίωση της ζωής των ασθενών, καθώς επίσης και τη μελέτη των αποτελεσμάτων. Έτσι, όπως θα δούμε και παρακάτω, δεν αποτελεί έκπληξη που η μουσικοθεραπεία συνδράμει στην σωματική και ψυχική ανάταση αρκετών ατόμων.
Τα οφέλη της μουσικοθεραπείας
Τα οφέλη της μουσικής στο σώμα
Επειδή η μουσική είναι μέσο έκφρασης και μορφή μη λεκτικής επικοινωνίας, οι συναισθηματικές επιδράσεις της είναι ιδιαίτερα θετικές. Τα οφέλη της μουσικής περιλαμβάνουν την ανακούφιση από τον πόνο και τη μείωση του άγχους. Χάρη στην ικανότητά της να χαλαρώνει τους ακροατές, η μουσική μπορεί να πλαισιώσει ασκήσεις αναπνοής και να βελτιώσει την ποιότητα ζωής ασθενών με χρόνιες παθήσεις.
Τα ψυχικά οφέλη της μουσικής
Οι ειδικοί χρησιμοποιούν συχνά τη μουσική, για να βελτιώσουν τη διάθεση των ασθενών. Δυστυχώς, πολλές φορές παιδιά και νέοι αναγκάζονται να νοσηλευτούν για μεγάλα χρονικά διαστήματα. Για αυτά τα άτομα, η μουσική μπορεί να λειτουργήσει ως διέξοδος. Είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι η μουσικοθεραπεία, μεταξύ άλλων, καταπολεμά τη μελαγχολία ή την κατάθλιψη σε συνδυασμό με άλλες θεραπείες, ενώ σε γνωστικό επίπεδο βοηθά στην ενίσχυση και τη διατήρηση της συγκέντρωσης.
Μουσικοθεραπευτικές δραστηριότητες
Η μουσικοθεραπεία λειτουργεί με τρεις κυρίως τρόπους:
Αυτοσχεδιασμός και μουσικοθεραπεία
Οι ασθενείς μπορούν να συνθέσουν ελεύθερα τη δική τους μουσική εντός καθορισμένων ορίων. Αυτό ενθαρρύνει τη δημιουργικότητα και την έκφραση.
- Δραστηριότητες για παιδιά: Ζητήστε τους να συνθέσουν τραγούδια με διαφορετικό ύφος. Τα χαρούμενα τραγούδια έχουν συνήθως πιο εύκολο ρυθμό, οπότε ξεκινήστε με αυτά. Μόλις εξοικειωθούν με τη διαδικασία, προτείνετέ τους αλλαγές με πιο αργό ή πιο γρήγορο ρυθμό. Μπορούν να τραγουδήσουν ή να χρησιμοποιήσουν μουσικά όργανα.
- Δραστηριότητες για ενήλικες: Ζητήστε τους να αναπαράγουν ήχους της θάλασσας, χρησιμοποιώντας μουσικά όργανα. Έπειτα, μπορούν να αυτοσχεδιάσουν για να μιμηθούν τον ήχο της βροχής, ξεκινώντας από τον ήχο μιας μικρής σταγόνας που μετατρέπεται σταδιακά σε καταιγίδα. Προοδευτικά μπορούν να μεταβάλουν τον ρυθμό.
Ανασύνθεση και μουσικοθεραπεία
Με βάση ένα ήδη υπάρχον μουσικό κομμάτι, μπορεί κανείς να τραγουδήσει ή να παίξει ένα μουσικό όργανο, είτε διαβάζοντας τις νότες είτε από μνήμης. Με αυτόν τον τρόπο, ενεργοποιείται η μνήμη και η συγκέντρωση.
- Δραστηριότητες για παιδιά: Παίξτε ένα παιχνίδι με τραγούδια. Γράψτε τίτλους δημοφιλών τραγουδιών σε χαρτάκια και βάλτε τα σε ένα σακούλι. Έπειτα, ζητήστε από το παιδί να επιλέξει ένα χαρτάκι τη φορά και να ερμηνεύσει το τραγούδι που αναγράφεται στο χαρτί.
- Δραστηριότητες για ενήλικες: Πείτε το όνομα ενός καλλιτέχνη ή συγκροτήματος και ζητήστε τους να πουν ένα τραγούδι του ή να ψιθυρίσουν τον σκοπό του. Δοκιμάστε παλιές και νέες επιτυχίες!
Ακρόαση μουσικής και μουσικοθεραπεία
Σε αυτήν την περίπτωση, οι συμμετέχοντες ακούν ηχογραφημένη ή ζωντανή μουσική.
- Δραστηριότητες για παιδιά: Παίξτε ένα τραγούδι στο παιδί και ζητήστε του να κινηθεί στον ρυθμό. Στόχος είναι τα παιδιά να δώσουν προσοχή στον ρυθμό και τη μελωδία, για να ενεργοποιήσουν τις κινητικές τους δεξιότητες.
- Δραστηριότητες για ενήλικες: Παίξτε το εκπαιδευτικο μουσικό παιχνίδι «Μπίνγκο». Αυτή η δραστηριότητα είναι λίγο πιο σύνθετη, αλλά ταυτόχρονα ιδιαίτερα διασκεδαστική και αποτελεσματική. Γράψτε μερικούς τίτλους τραγουδιών σε μια κάρτα ή ένα φύλλο χαρτί και βάλτε τους συμμετέχοντες να ακούσουν τα τραγούδια ένα-ένα και να τα σημειώσουν στις κάρτες τους. Αυτό το παιχνίδι είναι ιδανικό για την ακρόαση μουσικής σε ομάδα.
Παρόλο που η μουσικοθεραπεία μπορεί να φανεί χρήσιμη στην αντιμετώπιση σωματικών ενοχλήσεων και την καταπολέμηση του συναισθηματικού στρες, η χρήση της στην ιατρική βρίσκεται ακόμη σε πειραματικό στάδιο. Για τις περισσότερες σωματικές και ψυχικές παθήσεις, η μουσικοθεραπεία προτείνεται ως συμπληρωματική αντιμετώπιση και όχι ως κύρια.
