Έχετε ποτέ φανταστεί να εγκαταλείψετε την εργασία νωρίς και να περάσετε την υπόλοιπη ζωή σας ξεκούραστα και χωρίς οικονομικές έγνοιες; Αν ναι, να ξέρετε ότι υπάρχουν πολλοί σαν εσάς. Το κίνημα οικονομικής ανεξαρτησίας και πρόωρης συνταξιοδότησης (Financial Independence and Retire Early [FIRE]) ξεκίνησε στις ΗΠΑ τη δεκαετία του 1990. Εκείνη την εποχή το χρηματιστήριο σημείωνε άνοδο και οι προοπτικές των επενδύσεων ήταν καλές, ωθώντας εκατοντάδες χιλιάδες άτομα να ενταχθούν σε αυτό. Η δημοφιλία του αυξανόταν σταθερά με το πέρασμα του χρόνου και εκτοξεύτηκε κατά την παγκόσμια οικονομική κρίση των τελευταίων δύο ετών, καθώς μεταβλήθηκαν οι προτεραιότητες των ανθρώπων.
Δεν υπάρχουν επίσημα στοιχεία για τον αριθμό των ατόμων που επιλέγουν πρόωρη έξοδο από την εργασία. Ωστόσο, εξαιτίας της διαρκώς μεταβαλλόμενης νομοθεσίας και της γενικής επισφάλειας, ολοένα περισσότεροι προτιμούν να συνταξιοδοτηθούν πρόωρα, ακόμη και αν έτσι λάβουν μικρότερη σύνταξη.
Περί τίνος πρόκειται;
Η ιδέα για το FIRE προήλθε από ένα βιβλίο του 1992 με τίτλο Your money or your life («Τα λεφτά σου ή τη ζωή σου»), με συγγραφείς τους Vicki Robin και Joe Dominguez. Πρόκειται για μια απλή ιδέα: αποταμιεύετε όσο περισσότερο μπορείτε ή ξοδεύετε όσο λιγότερο μπορείτε, για να έχετε αρκετά στην άκρη, ώστε να αποσυρθείτε από την εργασία πρόωρα.
Πώς λειτουργεί;
Υπάρχουν δύο τρόποι με τους οποίους μπορείτε να επιτύχετε οικονομική ανεξαρτησία: να αποταμιεύετε όσο περισσότερο μπορείτε ή να ξοδεύετε λιγότερο. Η μέθοδος με την οποία θα το επιτύχετε εξαρτάται από εσάς, αλλά οι δύο κυριότερες είναι οι εξής:
- Βγάλτε όσο περισσότερα χρήματα γίνεται. Εννοείται πως όσο περισσότερα χρήματα κερδίζετε τόσο περισσότερα μπορείτε να αποταμιεύσετε. Αν η αμοιβή σας δεν επαρκεί για τις βιοτικές σας ανάγκες και για αποταμίευση, καλό θα ήταν να βρείτε τρόπους απόκτησης πρόσθετου εισοδήματος, όπως μια δεύτερη δουλειά ως μισθωτός ή ελεύθερος επαγγελματίας.
- Αποταμιεύστε με συνέπεια και διάρκεια. Γενικά, για να επιτύχετε οικονομική ανεξαρτησία, χρειάζεται να αποταμιεύσετε κεφάλαιο με καθαρή αξία 25 φορές τις ετήσιες δαπάνες σας. Για παράδειγμα, αν υπολογίζετε ότι θα δαπανάτε 25.000 ευρώ ανά έτος όταν σταματήσετε να εργάζεστε, θα χρειαστείτε κεφάλαιο 625.000 ευρώ. Για να το επιτύχουν, οι περισσότεροι θιασώτες του κινήματος FIRE βάζουν στην άκρη 25%–50% των μηνιαίων εσόδων τους. Μία από τις πιο κοινές μεθόδους είναι ο «κανόνας του 4%». Σύμφωνα με αυτόν, αν υποθέσουμε μια μέση ετήσια απόδοση επένδυσης 7% και πληθωρισμό 3%, μπορούν να κάνουν ανάληψη 4% του χαρτοφυλακίου το οποίο έχουν επενδύσει ετήσια –στο παράδειγμά μας, 25.000 ευρώ
- Ελαχιστοποιήστε τις δαπάνες σας. Αυτός ο στόχος ίσως σας δυσκολέψει, διότι προϋποθέτει ότι έχετε τη δυνατότητα και τη θέληση να αλλάξετε τρόπο ζωής. Το εγχείρημα ίσως αποβεί πιο δύσκολο από όσο φαίνεται, καθώς συνεπάγεται περικοπή των ημερήσιων εξόδων στα απολύτως απαραίτητα. Με άλλα λόγια, ξεχάστε τις αγορές καινούργιων ρούχων, τις εξόδους για φαγητό, τη συνδρομή στο γυμναστήριο κ.λπ.
- Αποπληρώστε τις οφειλές σας. Ξεκινήστε με όσες οφειλές έχουν υψηλό επιτόκιο, ξεπληρώστε τα υπόλοιπα πιστωτικών καρτών, τα δάνεια και λοιπά χρέη. Οι οφειλές χαμηλού κόστους, όπως στεγαστικά δάνεια, έρχονται δεύτερες, διότι καταναλώνουν μικρότερο τμήμα του εισοδήματός σας.
Πώς θα το επιτύχετε;
Έστω ότι βγάζετε 25.000 ευρώ το έτος, ξεκινάτε στην ηλικία των 21 ετών και στοχεύετε να αποσυρθείτε από την εργασία στα 40. Για να δημιουργήσετε κεφάλαιο 40.000 ευρώ, χρειάζεται να αποταμιεύετε 13.000 ευρώ κάθε έτος –ένα εντυπωσιακό 52% του εισοδήματός σας. Το παραπάνω ισχύει λαμβάνοντας ως δεδομένα ότι η επένδυση έχει ετήσια απόδοση 5% και ότι ο μισθός σας παραμένει αμετάβλητος. Αυτά, όμως, ίσως να μην ισχύουν στην πράξη, διότι οι μισθοί συνήθως αυξάνονται, αλλά μπορεί και να μειωθούν.
Σε κάθε περίπτωση, με τους ανωτέρω υπολογισμούς οι περισσότεροι θα δυσκολεύονταν να τα βγάλουν πέρα, διότι θα είχαν διαθέσιμα μόνο περίπου 6.500 ευρώ το έτος, μετά τους φόρους. Αν, όμως, βγάζετε 55.000 ευρώ και θέλετε να αποταμιεύετε το ίδιο ποσό κάθε χρόνο, αυτό ανέρχεται μόνο στο 24% του μισθού σας –διατηρώντας αμετάβλητες τις άλλες παραμέτρους.
Ποια είναι τα οφέλη;
Το κυριότερο όφελος είναι προφανές: δεν θα εξαρτιέστε από την ίδια δουλειά για όλη σας τη ζωή και θα μπορείτε να απολαύσετε δεκαετίες ολόκληρες οικονομικής ανεξαρτησίας. Επίσης, θα περάσετε περισσότερα χρόνια χωρίς να σας απασχολούν οικονομικές υποχρεώσεις.
Ποιοι είναι οι κίνδυνοι;
Όταν η αγορά είναι ανοδική και οι αποταμιεύσεις σας έχουν μεγάλη απόδοση, η μέθοδος που παρουσιάσαμε είναι πολύ καλή ιδέα. Όταν, όμως, είναι καθοδική, τότε το κεφάλαιό σας μειώνεται ολοένα. Δεν είναι δυνατόν να προβλεφθούν οι πτώσεις της αγοράς και ο αντίκτυπος τον οποίο θα έχουν στο κεφάλαιό σας. Στην αρχή της πανδημίας της COVID-19, τον Μάρτιο του 2020, οι παγκόσμιες αγορές έπεσαν κατά 20% σχεδόν από τη μία μέρα στην άλλη. Επομένως, όσοι είχαν επενδύσεις σε δείκτες έχασαν δεκάδες χιλιάδες ευρώ, διότι οι εν λόγω επενδύσεις ακολουθούν τις τάσεις ενός δείκτη (π.χ. FTSE100), ώστε, όταν μειώνεται η αξία της αγοράς, μειώνεται και η αξία του επενδεδυμένου κεφαλαίου.
Επίσης, παρότι η οικονομική ανεξαρτησία ακούγεται σπουδαία θεωρητικά, στην πράξη η πρόωρη διακοπή της εργασίας μπορεί να αποβεί αρκετά ανιαρή και άχαρη, ιδίως αν δεν πράξουν το ίδιο και οι φίλοι σας. Είναι απαραίτητο να ενεργήσετε με σχέδιο, ειδάλλως θα έχετε μπροστά σας πολλά έτη χωρίς αντικείμενο με το οποίο να γεμίζετε τον χρόνο σας.
