Μπορεί να έχουμε αφήσει για τα καλά πίσω μας τις ημέρες της πανδημίας που ανάγκασε ολόκληρο τον πλανήτη να κλειστεί για μήνες σε τέσσερις τοίχους, αλλά κάποιες αλλαγές που έφερε στην καθημερινότητά μας φαίνεται ότι ήρθαν για να μείνουν. Από τότε που η τηλεργασία και η τηλεκπαίδευση μπήκαν στη ζωή μας, σχεδόν κάθε διαμέρισμα διαθέτει πλέον έναν χώρο ειδικά διαμορφωμένο ως γραφείο εργασίας ή μελέτης. Μαθαίνοντας, όμως, να εργαζόμαστε και να μορφωνόμαστε στην ασφάλεια του σπιτιού μας, έχουμε χάσει τη συνειδητοποίηση της βαθιάς και άρρηκτης σύνδεσης που έχουμε με την «εστία» μας, το «καταφύγιό» μας. Το σπίτι μας δεν είναι μόνο το μέρος που χρησιμοποιούμε για να φάμε και να κοιμηθούμε, αλλά επίσης ένα από τα σημαντικότερα οχυρά όσον αφορά την προστασία της ψυχικής και σωματικής μας υγείας.
«Σπίτι μου, σπιτάκι μου»: Πώς επηρεάζει την υγεία μας η σχέση που έχουμε με το σπίτι και την οικογένειά μας;
Ποια είναι η δυναμική μιας οικογένειας, εάν τα μέλη της δεν γευματίζουν ποτέ μαζί, και ποιες είναι οι ψυχολογικές διεργασίες που ακολουθούν μια διάρρηξη; Συζητήσαμε το θέμα με την ειδική ψυχολόγο σε θέματα που αφορούν τη ζωή στο σπίτι, Σίλα Χούνια, από την Ουγγαρία, και, πράγματι, το άμεσο οικιακό περιβάλλον μας έχει τόσο σημαντικό αντίκτυπο στην ψυχική υγείας μας, που αποτελεί ξεχωριστό τομέα θεραπείας.
Έχετε σκεφτεί ποτέ ότι η απόφαση να αλλάξετε το χρώμα ενός τοίχου, να αφήσετε τα παιδιά σας να καταλάβουν ολόκληρο το σπίτι με τα παιχνίδια τους, ή να μετατρέψετε ένα άδειο δωμάτιο σε γραφείο ή δωμάτιο γυμναστικής, στην πραγματικότητα μαρτυρά πολλά για τον εαυτό σας, τη ζωή σας και την κατάσταση της ψυχικής υγείας σας;
Πλέον, θεωρείται επιστημονικά δεδομένο ότι το σπίτι μας αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της ψυχοσύνθεσής μας, με το οποίο αλληλοεπιδρούμε διαρκώς και στην πορεία αυτής της διαδικασίας αλληλοδιαμορφωνόμαστε. Οι τοίχοι του διαμερίσματος ή του σπιτιού μας δεν αποτελούν απλώς ένα αμέτοχο φόντο στην καθημερινότητά μας. Εξυπηρετούν επίσης βασικές φυσικές ανάγκες μας, ασκώντας παράλληλα ψυχολογικές επιδράσεις.
Λέει, λοιπόν, η Σίλα Χούνια, Ο άνθρωπος δεν μπορεί να ζήσει χωρίς σπιτικό, όλοι χρειάζονται έναν χώρο, όπου μπορούν να αποσυρθούν και να χαλαρώσουν, όπου βρίσκουν καταφύγιο, ό,τι κι αν συμβαίνει έξω από αυτόν. Το ίδιο ισχύει για όλους· είτε μιλάμε για νέους που ζουν σε διαμερίσματα-κάψουλες στην Ιαπωνία, είτε για νέους σε μια ευρωπαϊκή πρωτεύουσα, όπως η Βουδαπέστη, όπου νοικιάζουν ένα μικρό στούντιο, είτε για μια μεγάλη οικογένεια που ασχολείται με το αγρόκτημά της. Μπορεί να θέλουμε να εγκαταλείψουμε άλλες συνήθειες, αλλά σίγουρα η «επιστροφή» στο σπίτι μας δεν είναι μία από αυτές.
Το σπίτι μας δείχνει από πού προερχόμαστε και ποιοι είμαστε
Όπως διαπιστώνουμε από τα παραπάνω, ίσως ο πιο σημαντικός ρόλος του σπιτιού είναι να μας παρέχει ασφάλεια. Ένας εξίσου σημαντικός παράγοντας είναι ότι στον προσωπικό ζωτικό μας χώρο, δεν χρειάζεται να προσαρμοζόμαστε. Μπορούμε να είμαστε ευάλωτοι, να χαλαρώνουμε στον καναπέ μας παίρνοντας έναν υπνάκο, να είμαστε άρρωστοι και να απολαμβάνουμε ελεύθερα τις προσωπικές μας στιγμές.
Επιπλέον, το σπίτι συμβάλλει στη συνέχεια των σταδίων που συνθέτουν τη ζωή μας, διαμορφώνοντας την τωρινή αλλά και μελλοντική ταυτότητά μας.
Η ψυχολόγος μάς επισημαίνει ότι τα έπιπλα που κληρονομούμε από τους παππούδες μας, οι φωτογραφίες και οι αναμνήσεις περασμένων ή σημαντικών γεγονότων σκιαγραφούν το πλαίσιο της ύπαρξής μας, ενισχύουν την αίσθηση του ανήκειν, την αίσθηση της ρίζας. Καθορίζουν το πώς βλέπουμε τον εαυτό μας, για παράδειγμα, αν είμαστε περήφανοι για αυτήν την εικόνα, αν μας αρέσει να προσκαλούμε φίλους και συγγενείς. Ακόμη και η τοποθεσία του σπιτιού ή οι διαδρομές που ακολουθούμε για να φτάσουμε σε αυτό, παίζουν σημαντικό ρόλο.
Καθήκοντα και συνήθειες: πώς να μείνουμε πιστοί στους στόχους για τη νέα χρονιά
Ουσιαστικά, το σπίτι μας είναι η αναπαράσταση των βασικών φυσικών και ψυχικών αναγκών μας σε φυσικό χώρο, όπου κάθε δωμάτιο έχει ξεχωριστή λειτουργία και σκοπό, ενώ με αυτό συνδέονται καθιερωμένες συνήθειες.
Για τους περισσότερους, η κρεβατοκάμαρα είναι το κέντρο του σπιτιού, όπου είμαστε περισσότερο ευάλωτοι, όπου μπορούμε να χαλαρώνουμε ανενόχλητοι, γι’ αυτό και οι ειδικοί θεωρούν ότι είναι σημαντικό να μην διαταράσσουμε αυτήν την ατμόσφαιρα χαλάρωσης με ηλεκτρονικές συσκευές και φωτισμό.
Το σαλόνι και η τραπεζαρία διαδραματίζουν εξίσου σημαντικό ρόλο ως χώροι κοινωνικών συναθροίσεων, είναι το κέντρο της διασκέδασης και της κοινωνικής ζωής του σπιτιού. Εάν, για παράδειγμα, δεν γευματίζουν όλοι στο ίδιο τραπέζι, μπορεί να είναι σημάδι έλλειψης επικοινωνίας, κάτι το οποίο αξίζει να διορθωθεί για να βελτιωθεί η δυναμική της οικογένειας και η λειτουργικότητά της.
Με τα έπιπλα που τοποθετούμε στον χώρο μας μπορούμε να επηρεάσουμε άμεσα την καθημερινότητά μας. Για παράδειγμα, αν θέλουμε να αρχίσουμε να κάνουμε γιόγκα τακτικά, μπορούμε να επιλέξουμε ένα μέρος του σπιτιού, στο οποίο θα κάνουμε γιόγκα και εκεί θα έχουμε εκεί το χαλάκι μας και τον υπόλοιπο εξοπλισμό. Με αυτόν τον τρόπο, μπορούμε να μετατρέψουμε την απόφαση σε συνήθεια.
Η απώλεια και η αλλαγή αντανακλώνται στον χώρο μας
Φυσικά, μεγάλη σημασία, εκτός από το εσωτερικό, έχει και η εξωτερική εμφάνιση. Η παρουσία χρωμάτων ή η ξαφνική συσσώρευση παιχνιδιών μπορεί επίσης να σηματοδοτούν ενδιαφέρουσες αλλαγές στις ζωές των κατοίκων ενός σπιτιού.
Η παρουσία ζωηρών, έντονων χρωμάτων στο εσωτερικό του σπιτιού, συχνά, συνοδεύει την έναρξη νέων περιόδων στη ζωή μας και την αρχή μιας μεγάλης αγάπης. Το ίδιο σημαντική, επίσης, μπορεί να είναι και η επικράτηση χάους σε δωμάτια που άλλοτε άστραφταν από καθαριότητα. Η ανάγκη, βέβαια, για τάξη διαφέρει από άνθρωπο σε άνθρωπο, ωστόσο αν παρατηρηθούν ξαφνικές αλλαγές μπορεί να είναι ένδειξη κρίσης.
Ταυτόχρονα, ένα σημάδι που πρέπει να προσέξουμε είναι κατά πόσο το σπίτι μας ακολουθεί τις νέες καταστάσεις που εμφανίζονται στη ζωή μας. Για παράδειγμα, πολλές φορές μετά την απώλεια ενός αγαπημένου προσώπου, τα αντικείμενά του παραμένουν στο σπίτι για ολόκληρες εβδομάδες, μήνες ή και χρόνια, σαν να τα είχε απλώς ξεχάσει φεύγοντας. Σε αυτές τις περιπτώσεις, είναι βέβαιο ότι δεν έχει γίνει επαρκής επεξεργασία της αλλαγής και ότι η διαδικασία του πένθους δεν έχει ολοκληρωθεί, αναφέρει η ψυχολόγος.
Τι γίνεται όταν η ασφάλεια του σπιτιού απειλείται
Η ψυχική βλάβη που προκαλεί η επιθετικότητα ή βία εντός του υποτιθέμενα ασφαλούς σπιτιού μας, ή ακόμη και τα επώδυνα λόγια και οι χειρονομίες, είναι τεράστια.
Ο αντίκτυπος αυτών των αρνητικών εμπειριών εκδηλώνεται και με σωματικά συμπτώματα: για παράδειγμα, ένας τομέας της ψυχολογίας, στον οποίο έχει γίνει εκτενής έρευνα, είναι η εξέταση του ψυχολογικού αντικτύπου των διαρρήξεων.
Σε αυτές τις περιπτώσεις παρατηρούνται συχνά σημάδια μετατραυματικού στρες, το οποίο συνοδεύεται από διαταραχές του ύπνου, αναδρομές στο παρελθόν ή ακόμη και κατάθλιψη.
Μια κουζίνα που έχει πλημμυρίσει επειδή έσπασε ένας σωλήνας μπορεί να προκαλέσει σύγχυση ρόλων σε μια μητέρα, η οποία ξαφνικά δεν μπορεί να εκτελέσει τα καθήκοντά της και να φροντίσει τα αγαπημένα της πρόσωπα, ενώ εάν το σπίτι μας, τα υπάρχοντα και οι αναμνήσεις μας έχουν σχεδόν καταστραφεί ολοσχερώς κατά τη διάρκεια πυρκαγιάς, ακολουθεί μια διαδικασία πραγματικού πένθους, η διαχείριση του οποίου είναι ιδιαίτερα δύσκολη.
Σε αυτήν την περίπτωση, είναι σημαντικό να αποκαταστήσουμε τη συνήθη κατάσταση το συντομότερο δυνατό και να επαναφέρουμε τον χώρο και την ακεραιότητα της εκτέλεσης συνηθειών και καθηκόντων όσο το δυνατόν νωρίτερα. Πολλές φορές, βοηθάει πολύ αν μπορούμε να βασιστούμε σε κάποιον που θα μας βοηθήσει να κάνουμε τα απαραίτητα βήματα, τονίζει η ψυχολόγος.
